Sociale vaardigheden op maat

sociaal vaardig
De methode HANDIGdoen! is ontstaan vanuit de behoefte om voor kinderen met uiteenlopende psychiatrische problematiek, comorbiditeit en een relatief korte verblijfsduur binnen het speciaal onderwijs en de GGZ, een methode voor sociale vaardigheden op maat te maken. Daarbij is deze methode ontstaan vanuit de behoefte een begrippenkader te ontwikkelen om de sociaal-emotionele ontwikkelingsopgave waarvoor kinderen in de basisschoolleeftijd gesteld staan hanteerbaar te maken voor leerkrachten.

sociaal vaardig

Sociale handig gedrag: 30 STUURkaarten

In HANDIGdoen! staat de basis van sociaal handig gedrag centraal: wat is in deelvaardigheden de essentie van elke specifieke sociale vaardigheid? Deze basis, zoals deze ook in diverse SoVa-trainingen en leerlingvolgsystemen beschreven worden, is met HANDIGdoen! inzichtelijk in kaart gebracht, samengevat en teruggebracht tot een overzichtelijke kaartenset van 30 STUURkaarten.

sociaal vaardig

Directe instructie en sturing

Op iedere STUURkaart staat een vaardigheid omschreven in vier aandachtspunten, richtlijnen voor het gewenste gedrag. Deze vaardigheden zijn samengebracht in een Observatielijst voor de leerkracht en daarnaast in een Observatielijst voor het kind. De leerkracht kiest op basis van de resultaten van deze Observatielijsten, samen met het kind één STUURkaart met de meest urgente aan te leren vaardigheid.
Het kind krijgt directe instructie en sturing met korte en krachtige ‘ik-zinnen’ wat handig is om te DOEN i.p.v. wat het niet mag. De innerlijke spraak om het gedrag te reguleren wordt hiermee verder ontwikkeld. Zelfinstructie d.m.v. ik-zinnen zijn gebruikt om de zelfcontrole van het kind te vergroten en de interne dialoog te bevorderen.

Met de STUURkaarten uit deze methode, geformuleerd in de ik-vorm, kunnen taakeisen worden afgestemd op de al aanwezige of nog aan te leren vaardigheden van het individuele kind. Ook voor groepen zijn de STUURkaarten in te zetten als uitgangspunt voor het aanleren van sociaal handig gedrag.

sociaal vaardig

Handleiding

Sociale Vaardigheden aanleren is vooral veel oefenen in de praktijk. In de handleiding staan o.a. ook een aantal didactische werkvormen en verschillende manieren beschreven met tips en aandachtspunten voor groeps- of individuele lessen waarbij de STUURkaarten ingezet kunnen worden.
• VEILIG pedagogisch klimaat
• Stimulerende FEEDBACK
• Effectieve complimenten geven
• Het KRINGgesprek: rol van de leerkracht
• Gespreksvaardigheden in vijf niveaus
• KRINGgesprek: introductie en afspraken
• GEDRAG oefenen met ROLLENspel
• Verhalen gebruiken: boeken en sociale verhalen maken
• Shaping en Modeling
• Werkvormen bij het Lekker-in-je-vel-spel, Spiegel-jezelf-spel, de EigenWijsjes en de Okidootjes VEERkracht

Bij iedere STUURkaart komen diverse spel- en werkvormen. Deze zijn nog in ontwikkeling.

sociaal vaardig

De kracht van HANDIGdoen

De kracht van de methode HANDIGdoen! ligt in het feit dat het de mogelijkheid geeft om direct en gericht in te kunnen spelen op de individuele behoefte van het kind. Daarbij is deze methode er op gericht dat de vaardigheden aangeleerd worden op de plek van functioneren en zo te integreren in het dagelijks leven van het kind.
De STUURkaarten kunnen worden gebruikt om naar te verwijzen in elke situatie waarin een beroep wordt gedaan op de betreffende sociale vaardigheid. Kinderen kunnen op deze manier hun sociale vaardigheden internaliseren en generaliseren.

sociaal vaardig

Gewenst gedrag positief bekrachtigen

Het gewenste gedrag wordt (met behulp van de STUURkaarten) zo vaak als mogelijk positief bekrachtigd en regelmatig geoefend met de leerlingen, zodat ieder kind precies weet wat er van hem wordt verwacht. Wanneer het kind het gewenste concreet observeerbare gedrag laat zien, benoemt en beschrijft de leerkracht het positieve gedrag direct en geeft het kind een effectief compliment. Door gewenst gedrag systematisch aandacht te geven en negatief gedrag zoveel als mogelijk te negeren, worden leerlingen gestimuleerd om positief gedrag vaker te laten zien. Zo wordt met HANDIGdoen! een context gecreëerd waarin leerlingen worden uitgedaagd om positief gedrag te laten zien. Het klimaat in de klas wordt daardoor prettiger, waardoor kinderen beter kunnen werken.

sociaal vaardig

6-12 jaar: los van leeftijdsgebonden ontwikkel-taken

HANDIGdoen! is bedoeld voor kinderen vanaf 6 tot 12 jaar, maar staat los van de leeftijdsgebonden ontwikkel-taken. Naarmate het kind zich verder ontwikkeld kunnen de vaardigheden en sociale situaties waar het kind zich in begeeft steeds complexer aangeboden worden binnen HANDIGdoen!
De sociale vaardigheden die met HANDIGdoen! aangekaart kunnen worden sluiten aan bij de kerndoelen voor het basisonderwijs ’Oriëntatie op jezelf en de wereld – mens en samenleving’: KERNdoel 34 en 37. Werken met HANDIGdoen! geeft daarbij ook een goede invulling voor een aantal van de verplichte lessen burgerschapsvorming.

sociaal vaardig

Competentievergrotend werken

Bij het opzetten van deze methode zijn wij uitgegaan van het competentievergrotend werken. Naast instructie, bekrachtiging van gewenst gedrag, nabespreken van een lastige situatie en het vervullen van een voorbeeldfunctie (externe vormen van gedragsbeinvloeding), gaan wij eveneens uit van zelfsturing en motivatie (intrinsieke vormen van gedragsbeinvloeding).

 

De methode HANDIGdoen! draait nu nog deels als een pilot. HANDIGdoen-materialen zijn al wel bijna volledig beschikbaar voor geregistreerde leden.

Wij staan uiteraard altijd open voor vragen en feedback.

Interesse in HANDIGdoen! Meer weten?
Neem gerust contact op met Annemariet van Beers:
T 020 416 63 43 | info@dubbelzes.nl